Ο όρος «έκθεση ευαίσθητων δεδομένων» σημαίνει να επιτρέψεις σε μη εξουσιοδοτημένα μέρη την πρόσβαση σε αποθηκευμένες ή μεταδιδόμενες ευαίσθητες πληροφορίες, όπως σε αριθμούς πιστωτικών καρτών ή κωδικούς πρόσβασης. Οι περισσότερες σημαντικές παραβιάσεις ασφάλειας παγκοσμίως οδηγούν σε κάποιο είδος έκθεσης ευαίσθητων δεδομένων.

Η εκμετάλλευση ενός φορέα επίθεσης όπως μία διαδικτυακή ευπάθεια είναι μόνο το πρώτο βήμα ενός εισβολέα. Τα περαιτέρω βήματα συνήθως περιλαμβάνουν έναν από τους τρεις παρακάτω στόχους: την κλοπή ευαίσθητων πληροφοριών, την εμφύτευση κακόβουλου λογισμικού (για να επιτεθεί για παράδειγμα και σε άλλους στόχους ή για να ενεργοποιήσει/ καθιερώσει κάποιο τύπου μόνιμου ελέγχου/ κατασκοπείας) ή την κλιμάκωση σε άλλα συστήματα (όπου αυτή η επιλογή μπορεί να επαναλαμβάνεται). Προφανώς, η κλοπή ευαίσθητων πληροφοριών, όπως δεδομένων πιστωτικών καρτών, είναι ο πιο κερδοφόρος στόχος για τον εισβολέα καθώς οι περισσότερες κυβερνοεπιθέσεις έχουν βασικό στόχο τα χρήματα, επομένως η έκθεση ευαίσθητων δεδομένων είναι ο πλέον κοινότυπος στόχος μίας επίθεσης.

Ακριβώς όπως είναι δυνατόν να δημιουργηθεί λογισμικό με μηδενικές ευπάθειες, εξίσου δυνατό είναι να δημιουργηθεί και λογισμικό που εμποδίζει τον εισβολέα να αποκτήσει πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες. Η έκθεση σε ευαίσθητα δεδομένα προκαλείται από κακή σχεδίαση ή από κακή εφαρμογή συστημάτων υπολογιστών και λογισμικού καθώς και από την εσφαλμένη διαμόρφωση των ίδιων συστημάτων και λογισμικού.

Ορισμός ευαίσθητων δεδομένων

Όταν αναπτύσσετε μία διαδικτυακή εφαρμογή, πρέπει να ορίσετε με σαφήνεια ποια θεωρείτε ευαίσθητα δεδομένα. Ενώ ορισμένα παραδείγματα είναι προφανή, όπως είναι οι αριθμοί πιστωτικών καρτών, τα διαπιστευτήρια ελέγχου ταυτότητας ή τα ιατρικά αρχεία, κάποια άλλα ενδέχεται να μην είναι τόσο προφανή. Ακόμα κι αν η εφαρμογή εμφανίζει στην οθόνη μία πληροφορία, αυτή η πληροφορία ενδέχεται να εξακολουθεί να θεωρείται ευαίσθητη τόσο κατά τη μεταφορά της όσο και κατά την αποθήκευση της.

Οποιοσδήποτε τύπος δεδομένων που μπορεί να θεωρηθεί «προσωπικά δεδομένα ή ιδιωτικά δεδομένα» πρέπει να θεωρείται ευαίσθητος. Και σε αυτό περιλαμβάνονται δεδομένα όπως το επώνυμο, η ημερομηνία γέννησης ή ακόμη και η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Οι κυβερνοεγκληματίες επιδιώκουν να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτού του τύπου τα δεδομένα επειδή μπορούν να συσχετίσουν προσωπικές πληροφορίες που έχουν κλαπεί από άλλες πηγές για να δημιουργήσουν ένα προφίλ για κλοπή ταυτότητας.

Τυχόν δεδομένα που σχετίζονται με χρηματοοικονομικές υπηρεσίες πρέπει επίσης να θεωρούνται ευαίσθητα και σε αυτό δεν περιλαμβάνονται μόνο οι αριθμοί πιστωτικών καρτών. Για παράδειγμα, οι αριθμοί τραπεζικών λογαριασμών, τόσο οι κανονικοί όσο και οι IBAN, θα πρέπει επίσης να θεωρούνται ευαίσθητοι όπως επίσης και τυχόν ποσά συναλλαγών.

Ανάλογα με τον κλάδο στον οποίο δραστηριοποιείται η επιχείρηση σας, είναι σαφές ότι ορισμένοι τύποι δεδομένων ενδέχεται να μην θεωρούνται μόνο ευαίσθητα αλλά να υπόκεινται και σε αυστηρούς κανονισμούς συμμόρφωσης. Βεβαιωθείτε ότι όλα αυτά τα δεδομένα είναι ασφαλή, τόσο στο σημείο που βρίσκονται αποθηκευμένα όσο και κατά τη μεταφορά τους, διαφορετικά δεν θα είστε συμμορφούμενοι.

Έκθεση ευαίσθητων δεδομένων κατά τη μεταφορά

Σήμερα, οι περισσότερες ιστοσελίδες και διαδικτυακές εφαρμογές είναι προσβάσιμες μέσω ασφαλών συνδέσεων SSL/ TLS. Για λόγους ασφαλείας, πολλοί φτάνουν στο σημείο να επιβάλλουν τέτοιες συνδέσεις χρησιμοποιώντας αυστηρή ασφάλεια μεταφοράς HTTP (HSTS). Ως αποτέλεσμα, πολλοί developers ή designers διαδικτυακών εφαρμογών να πιστεύουν ότι είναι ασφαλές να μεταδίδετε ευαίσθητες πληροφορίες μεταξύ του πελάτη και του διακομιστή χρησιμοποιώντας cleartext (plain text, απλό κείμενο, μη κρυπτογραφημένο).

Αυτή η νοοτροπία είναι η κύρια αιτία έκθεσης ευαίσθητων δεδομένων κατά τη μεταφορά. Δυστυχώς, παρά το γεγονός ότι το πρωτόκολλο SSL/ TLS παρέχει υψηλό βαθμό προστασίας, υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες είναι δυνατές οι man-in-the-middle (MITM0 επιθέσεις στην δικτυακή κίνηση. Αν ο εισβολέας καταφέρει κατά κάποιο τρόπο να αποκτήσει πρόσβαση σε δεδομένα που μεταδίδονται μεταξύ της διαδικτυακής εφαρμογής και του χρήστη και αυτά τα δεδομένα ενδέχεται να περιλαμβάνουν για παράδειγμα αριθμούς πιστωτικών καρτών ή κωδικούς πρόσβασης, η επίθεση καταλήγει σε ανεπιθύμητη έκθεση ευαίσθητων δεδομένων.

Ο καλύτερος τρόπος επομένως για να προστατεύσετε την διαδικτυακή εφαρμογή σας από το να θέσει σε κίνδυνο ευαίσθητα δεδομένα είναι να μην τα μεταφέρετε/ μεταδίδετε χρησιμοποιώντας cleartext και να χρησιμοποιείτε πάντα κρυπτογραφικούς αλγόριθμους για να τα προστατεύσετε/ ασφαλίσετε. Λάβετε υπόψη σας ότι οι αλγόριθμοι κρυπτογράφησης πρέπει να είναι ιδιαίτερα ισχυροί, επειδή οι εισβολείς μπορούν να αποθηκεύσουν τα δεδομένα που έκλεψαν για να επιχειρήσουν σε μεταγενέστερο χρόνο να σπάσουν την κρυπτογράφηση χρησιμοποιώντας ισχυρές GPUs.

Έκθεση ευαίσθητων δεδομένων στην αποθήκευση 

Η ασφαλής αποθήκευση ευαίσθητων δεδομένων είναι εξίσου σημαντική με την ασφαλή διαβίβαση/ μεταφορά τους, αν όχι περισσότερο. Αν ένας εισβολέας εκμεταλλευτεί μια ευπάθεια και αποκτήσει πρόσβαση στην ιστοσελίδα σας ή στην διαδικτυακή εφαρμογή σας, χρησιμοποιώντας για παράδειγμα μια ένεση SQL, ενδέχεται να αποκτήσει πρόσβαση στο περιεχόμενο ολόκληρης της βάσης δεδομένων σας. Και αν αποθηκεύονται σε αυτή τη βάση τυχόν ευαίσθητες πληροφορίες χωρίς κρυπτογράφηση, η διαρροή δεδομένων είναι εγγυημένη.

Κατά την αποθήκευση ευαίσθητων πληροφοριών, η χρήση γνωστών, ασφαλών και ισχυρών αλγορίθμων κρυπτογράφησης είναι ακόμη πιο σημαντική από ό,τι στην περίπτωση της μεταβίβασης/ μεταφοράς τους. Ένας αδύναμος αλγόριθμος μπορεί να δώσει στον εισβολέα την δυνατότητα να εκτελέσει γρήγορα επιθέσεις brute force στα κλεμμένα κρυπτογραφημένα δεδομένα και να αποκωδικοποιήσει τις αρχικές πληροφορίες.

Εκτός από την ισχυρή κρυπτογράφηση της βάσης δεδομένων, ορισμένοι τύποι ευαίσθητων δεδομένων χρειάζονται πρόσθετη προστασία. Για παράδειγμα, οι κωδικοί πρόσβασης που είναι κρυπτογραφημένοι ή κατακερματισμένοι (hashed) χρησιμοποιώντας ακόμη και τους ισχυρότερους αλγόριθμους μπορούν εύκολα να σπάσουν αν ο ίδιος ο κωδικός πρόσβασης είναι αδύναμος. Επομένως, το να αποφύγετε τέτοια κοινότυπα λάθη στους κωδικούς πρόσβασης είναι εξίσου σημαντικά με την κρυπτογράφηση ή τον κατακερματισμό.

Έκθεση ευαίσθητων δεδομένων σε email

Είναι πραγματικά σοκαριστικό να βλέπουμε τόσες επιχειρήσεις και ιδρύματα να ξεχνούν ότι το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο δεν είναι ένα ασφαλές κανάλι και πως τα ευαίσθητα δεδομένα δεν πρέπει ποτέ να μεταδίδονται χρησιμοποιώντας το συγκεκριμένο μέσο. Μπορεί οι συνδέσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μεταξύ του πελάτη και του διακομιστή να είναι κρυπτογραφημένες ωστόσο οι συνδέσεις μεταξύ διακομιστών πραγματοποιούνται συνήθως μέσω cleartext. Το σώμα του email δεν είναι επομένως κρυπτογραφημένο. Ο παραλήπτης επίσης του μηνύματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου δεν έχει κανέναν απολύτως έλεγχο στο κατά πόση ασφαλής είναι η αποθήκευση του περιεχομένου του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του ή αν καταστρέφεται πραγματικά κατά τη διαγραφή του από την πλευρά του client.

Επίσης, αν η διαδικτυακή εφαρμογή που έχετε στέλνει μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, δεν θα πρέπει ποτέ να τη χρησιμοποιείτε για την αποστολή ευαίσθητων δεδομένων σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου αλλά αντίθετα να χρησιμοποιείτε την ίδια την διαδικτυακή εφαρμογή για να παρουσιάζετε ή για να δέχεστε ευαίσθητες πληροφορίες. Για παράδειγμα, δεν πρέπει ποτέ να αποστέλλετε έναν κωδικό πρόσβασης μέσω email αλλά αντίθετα να τον εμφανίζετε στον χρήστη μέσω μίας ιστοσελίδας. Ένα ίδρυμα δεν θα πρέπει ποτέ επίσης να στέλνει προσωπικά και ευαίσθητα δεδομένα σε cleartext μέσω email, πράγμα που δυστυχώς κάνουν πολλοί κυβερνητικοί φορείς σε πολλές χώρες.

Προστασία ευαίσθητων δεδομένων

Τα ευαίσθητα δεδομένα θεωρούνται τόσο σημαντικά από το OWASP (το Open Web Application Security Project) που έχει φροντίσει να τα συμπεριλάβει στο OWASP Top 10 ως μία ξεχωριστή κατηγορία. Στην έκδοση του 2017, η συγκεκριμένη κατηγορία θεωρήθηκε η τρίτη πιο κοινότυπη ευπάθεια. Πιστεύουμε επίσης ότι στο επερχόμενο 2021 OWASP Top 10 αυτή η κατηγορία αναμένεται να γίνει ακόμα πιο σημαντική. Επομένως, θα πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με την προστασία των ευαίσθητων δεδομένων και πληροφοριών σας για να αποφύγετε την έκθεση τους σε κίνδυνο.

Η προστασία των ευαίσθητων δεδομένων σας, μπορεί να είναι μία απλή διαδικασία εφόσον χρησιμοποιείτε κρυπτογραφικούς αλγόριθμους κατά τη μεταφορά και την αποθήκευση τους παράλληλα με ορισμένα ακόμη μέτρα που μπορείτε να λάβετε και που αφορούν για παράδειγμα τη σωστή διαχείριση των κλειδιών (έτσι ώστε τα κλειδιά σας να είναι το ίδιο ασφαλή με τα δεδομένα σας). Σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν χρειάζεται καν να μεταδίδετε ή να αποθηκεύετε κρυπτογραφημένα δεδομένα καθώς έχετε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσετε αλγόριθμους κατακερματισμού. Ο κατακερματισμός των κωδικών πρόσβασης είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να βεβαιωθείτε ότι δεν θα κλαπούν ποτέ, τόσο κατά την αποθήκευση όσο και κατά τη μεταφορά τους.

Πηγή: Acunetix